پژوهشگاه قرآن و حدیث

سنت معصومان(علیهم السلام) بزرگترین میراث به یادگار مانده برای انسان­هاست. حدیث، در حقیقت چراغ راه انسان­ها و هدایت کننده اندیشه­هاست و زندگی بشر را از معنویت و کردار حکیمانه سرشار می­کند. سنت یا حدیث پس از قرآن کریم، دومین منبع دینی مسلمانان است که در شناساندن اسلام و شکل گیری و بالندگی علوم اسلامی سهم بزرگی دارد.

تلاش دانشمندان و حافظان حدیث و سنت، در ثبت و ترجمه و شرح احادیث، قابل تحسین است؛ اما از آن­جا که در طول سال­های متمادی، جاعلان، به تحریف احادیث و اضافه کردن روایات ساختگی در میان مجموعه احادیث معصومان(علیهم السلام) پرداخته­اند و در گذشته به علت محدودیت­های کار جمعی، تلاش هماهنگ و جامعی برای سازماندهی احادیث صورت نگرفته است، نیاز به وجود مرکز مستقلی احساس می­شد که اقدام سازمان یافته­ای را در زمینه دسته­بندی، پالایش، تبیین و ترویج معارف حدیثی و پژوهش در مسائل مربوط به حدیث انجام دهد.

مؤسسه علمی –  فرهنگی دارالحدیث در جهت پر کردن این خلاء، به عنوان نخستین مجموعه مستقل حدیث پژوهی در جهان تشیع، درباره حدیث و مسائل مربوط به آن فعالیت می­کند. این مؤسسه در تاریخ ۲۲/۰۸/۱۳۷۴ در زادروز فرخنده حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در شهر قم، با پیام مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) و مدیریت آیت الله محمد محمدی­ری­شهری به طور رسمی آغاز به کار کرد.

از مهمترین اقدامات مؤسسه می­توان به راه اندازی پژوهشکده علوم و معارف حدیث در سال ۱۳۷۴ شمسی اشاره کرد. نشر آثار متعدد و کسب رتبه­‌های و نشان­های علمی کشوری در دهه نخست تأسیس این پژوهشکده و همچنین استقبال گرم و رویکرد مثبت جامعه علمی به مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث سبب شد تا در کنار این پژوهشکده، سه پژوهشکده دیگر نیز که پیشتر در قالب گروه و واحد در پژوهشکده علوم و معارف حدیث مشغول به فعالیت بود تأسیس شود. این سه پژوهشکده عبارتند از:

• پژوهشکده تفسیر اهل بیت (ع)
• پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) 
• پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی

این پژوهشکده­‌ها برآنند تا برپایه دو یادگار ارزشمند پیامبر خدا (ص) یعنی قرآن و عترت به تولید دانش در حوزه علوم اسلامی بپردازند. نشر آثار متعدد قرآنی و حدیثی و تربیت پژوهشگران و اساتید مبرّز در این حوزه خود دلیلی بر این مدعا است.

پس از تأسیس این چهار پژوهشکده، پژوهشگاه قرآن و حدیث تأسیس و مجوز رسمی آن در جلسه مورخ ۸/۴/۱۳۹۲ شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسید و در تاریخ ۱۴/۵/۱۳۹۲ همزمان با ۲۷ رمضان المبارک ۱۴۳۴ به صورت رسمی افتتاح گردید.

اهداف؟

1. استنباط و تبیین روزآمد‌ علوم و معارف اسلامی بر پایه قرآن و حدیث؛
2. ارائه علوم و معارف قرآن و حدیث در قالب‌های نوین و کارآمد؛
3.  ارائه فرهنگ و سبک زندگی دینی بر پایه آموزه­های کتاب و سنت؛
4. گسترش و تعمیق فرهنگ و معارف قرآن و حدیث؛
5. بازنگری در مبانی و روش شناسی علوم انسانی و احیا یا تاسیس نقش قرآن و حدیث در ارزش گذاری و جهت دهی به دانش های بشری؛
6. کمک به جاری‌سازی علوم و معارف قرآن و حدیث در مناسبات فرهنگی و اجتماعی؛
7. پاسخ‌گویی به مسائل بنیادی، نظری و کاربردی حوزه علوم و معارف قرآن و حدیث؛
8. دفاع روشمند و مؤثر از معارف قرآن و سنت و پاسخ‌گویی به شبهات.

بیانیه ارزش‌ها

پژوهشگاه قرآن و حدیث در مسیر تحقق مأموریت یادشده همواره به اصول و ارزش­های زیر توجه خواهد داشت:

1. آرمان­ها و ارزش­های اسلامی و اخلاقی برخاسته از قرآن و حدیث؛
2. مرجعیت تؤمان و جدایی ناپذیر قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)؛
3. اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی و دیدگاه‌های امام راحل و مقام معظم رهبری؛
4. معطوف بودن پژوهش­ها به نیازهای عینی و واقعی امروز و فردای جامعه و نظام اسلامی ایران و جهان اسلام؛
5. حاکمیت فضای علمی و پژوهشی پرنشاط همراه با نوآوری، ارزش‌مداری و آرمان‌گرایی؛
6. علم محوری، پژوهش­گرایی و پیشتازی در تولید علم و گسترش مرزهای دانش؛
7. شایسته‌سالاری در جذب و گزینش مدیران، پژوهشگران و کارمندان؛
8. توجه توأمان به پژوهش‌های بنیادین و کاربردی با هدف پاسخ‌گویی به نیاز‌های مبنایی و نظری حوزه علوم و معارف قرآن و حدیث و پژوهش­های کاربردی با هدف پاسخ‌گویی به نیاز‌های جامعه و نظام اسلامی در حوزه‌های گوناگون فردی، خانوادگی و اجتماعی؛
9. حفظ کرامت و منزلت مدیران، پژوهشگران و کارمندان در همه مناسبات میان فردی و سازمانی.

مأموریت

پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان مرکز علمی و پژوهشی وابسته به«موسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث » مأموریت زیر را بر عهده دارد:

نظریه‌پردازی، تولید دانش، روش و انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حوزه علوم اسلامی و انسانی برپایه قرآن و حدیث و تربیت پژوهشگران توانمند برای انجام پژوهش‌های گوناگون این حوزه با توجه به نیازهای تخصصی و عمومی جامعه و نظام اسلامی ایران و جهان اسلام و نهادینه کردن دستاوردهای نوین این عرصه در فضای علمی حوزه و دانشگاه با بهره‌گیری از فنون، شیوه‌ها و فناوری‌های نوین پژوهشی.

چشم انداز ده ساله پژوهشگاه قرآن و حدیث  (۱۴۰۲ – ۱۳۹۲)

با یاری خداوند متعال و در سایه الطاف حضرت بقیة الله الاعظم (‌ارواحنا له الفداء) پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان پژوهشگاهی سر‌آمد که نظریه‌پردازی و تولید دانش در حوزه علوم اسلامی مبتنی بر دو ثقل جدایی ناپذیر قرآن و حدیث و همچنین تربیت پژوهشگران و محققان شایسته و توانمند در این حوزه را سر‌لوحه برنامه‌های علمی و پژوهشی خود قرار داده است، در افق این چشم‌انداز (سال ۱۴۰۲ هجری شمسی) از جایگاهی با ویژگی‌های زیر برخوردار است:

 ۱.دارای مرجعیت علمی و پژوهشی در حوزه دانش‌های اسلامی و انسانی بر پایه قرآن و حدیث؛

 ۲.پیشتاز در عرصه نظریه¬پردازی و تولید دانش‌های اسلامی و انسانی بر پایه قرآن و حدیث؛

 ۳.ارائه کننده علوم و معارف قرآن و حدیث متناسب با نیازهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه و نظام اسلامی ایران و جهان اسلام؛

 ۴.بهره‌مند از پژوهشگران و محققان برجسته و متعهد حوزه علوم و معارف قرآن و حدیث؛

 ۵.برخوردار از نظام تربیت پژوهشگران متعهد و توانمند در حوزه علوم و معارف قرآن و حدیث؛

 ۶.بهره‌مند از مزیت رقابتی پایدار در میان مراکز علمی و پژوهشی حوزه علوم و معارف اسلامی بر پایه قرآن و حدیث در سطوح داخلی، منطقه¬ای و بین¬المللی؛

 ۷.بهره‌مند از نظام و روش پژوهشی پویا، کارآمد و متناسب با نیاز‌های روز؛

 ۸.برخوردار از تعامل موثر با دیگر مراکز علمی و پژوهشی داخل و خارج از کشور.