اطلس شیعه
اطلس شیعه کتابی به زبان فارسی نوشته رسول جعفریان، اثری تألیفی - پژوهشی است که هدف اصلی آن، ارائه تصویری جغرافیایی و تاریخی از شیعه در تاریخ اسلام از آغاز تا به امروز است. در این کتاب، تلاش شده است تا تاریخ شیعه در قالب نقشه‌های جغرافیایی ارائه شده و حدود پیشرفت تشیع در هر مقطع تاریخی و در هر نقطه جغرافیایی نشان داده شود. اطلس شیعه، جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را از آن خود کرده و به زبان عربی هم ترجمه شده است.
کتاب در بخش‌ها زیر سامان یافته است:
- آغاز تشیع، از تعریف شیعه شروع و تا بیان فرقه‌های شیعه ادامه یافته است.
- امامان شیعه، شامل زندگی معصومین با ارائه مطلب و نقشه درباره زندگی هر امام است.
- تشیع در شهرهای ایران: در این فصل، برای هر شهر از شهرهای اصلی شیعه مذهب، نقشه و متن ارائه شده و گاه به خاندان‌های مهم شیعه هر ناحیه مانند قم، کاشان، آوه، نیشابور، سبزوار، جرجان، استراباد، اهواز، اصفهان، کرج، قزوین، ری و ورامین نیز پرداخته شده است.
- دولت‌های شیعه در ایران، که بزرگ‌ترین فصل کتاب بوده و نخستین آن‌ها دولت علویان طبرستان و پایان آن عصر امام خمینی است. در این میانه، از دولت‌هایی چون آل بویه، اسماعیلیه، ایلخانان، سربداران، مرعشیان، صفویان، قاجار تا انقلاب اسلامی سخن به میان آمده است.
- تشیع در عراق، از شهرهای کوفه، واسط، بصره، موصل، دیاله و بغداد سخن گفته شده و با گذر از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی شیعه، به زمان حال رسیده و از بغداد عصر جدید و دولت شیعی کنونی عراق نیز سخن گفته شده است.
- تشیع در جزیرة العرب، درباره شیعیان مدینه و همین طور منطقه شرقیه یعنی احساء و قطیف سخن گفته شده است. پس از آن، از بحرین و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند قطر، امارات، کویت و عمان نیز سخن به میان آمده و بخش قابل توجهی نیز به یمن و زیدیه اختصاص داده شده است.
- تشیع در شامات، از ورود تشیع به شام به ویژه حلب سخن گفته شده و سپس از شهرهای سوریه از جمله دمشق و نیز از علویان و در پایان از شیعیان لبنان تا زمان حاضر بحث شده است.
- تشیع در آفریقا: بخش عمده آن به علویان ادریسی و دولت فاطمی اختصاص دارد و پس از آن به رسوخ و نفوذ تشیع در کشورهای آفریقایی که عمدتا در یکصد سال اخیر به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بوده بحث شده است.
- تشیع در هند، پاکستان و افغانستان، به تفصیل از دولت‌های شیعی در حیدرآباد و مناطق دیگر هند و نیز نواب‌های شیعی حاکم بر برخی از نواحی و همین طور شیعیان کشمیر و سپس پاکستان بحث شده است. برای هر بحث و متن تاریخی، چندین نقشه تاریخی ارائه شده است. در پایان این بخش، از نفوذ تشیع در کشورهای مالزی، اندونزی و تایلند نیز سخن گفته شده است.
- تشیع در قفقاز و ترکیه، از شیعیان آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، داغستان، استانبول و دیگر شهرهای ترکیه سخن گفته شده و بحثی نیز درباره علویانصورت گرفته است.
- تشیع در اروپا، بیشتر مربوط به قرن اخیر است. در این فصل از شیعیان بریتانیا، آلمان، فرانسه، ایتالیا، هلند، سوئیس و بلژیک به اجمال بحث شده است.
- تشیع در آمریکا و کانادا، از چگونگی ورود تشیع به آن‌ها، تعداد شیعیان و معرفی برخی از مؤسسات و تشکل‌های شیعی سخن به میان آمده است.
