مرکز احیای آثار اسلامی

مرکز احیای آثار اسلامی
Center for Revival of the Islamic Works
ریاست: اکبر اسد علیزاده
کشور: ایران
شهر: قم
وابستگی سازمانی:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
تأسیس: 1364
نوع فعالیت:علمی، پژوهشی
سایت: http://sama.isca.ac.ir/
ایمیل: markazehya1365@gmail.com
تلفن: 37743727 – 025
آدرس: میدان شهدا، ابتدای خیابان معلم
موضوعات کاری:نسخ خطی، تصحیح نسخ خطی، کتابشناسی، نسخه‌شناسی

مرکز احیا ، در سال 1364 با هدف بازسازی انتقادی متون اساسی شیعی آغاز به کار کرد. این مرکز طی این مدت با بهره‌گیری از محققان نامورِ تصحیح انتقادی متون و استفاده از آخرین یافته‌های این عرصه، تا کنون 56 عنوان از آثار مهم تراث ماندگار علمی شیعه را تحقیق و در قالب 192 جلد کتاب منتشر کرده است و به‌عنوان مرکزی کارآمد در این عرصه شناخته می‌شود. تا کنون 24 عنوان از آثار این مرکز در جشنواره‌های علمی کشور از جمله کتاب سال کشور و کتاب سال حوزه برگزیده و شایسته تقدیر شده است.امروزه مرکز احیای آثار اسلامی عمدتاً در دو زمینه (تصحیح و نشر متون کلاسیک شیعی و کتاب‌شناسی و نسخه‌ شناسی) فعالیت می‌کند. 

اهداف

• حفظ و استمرارهویت علمی، دینی و تاریخی حوزه های علمیه شیعه؛
• زمینه سازی و بهره مندی از سرمایه میراث مکتوب علمی در مطالعات دین پژوهی ؛
• برجسته سازی نقش اصلاحی علمای شیعه در تمدن سازی اسلامی؛
• آشکارسازی دیدگاهها و نوآوریهای علمی و فکری دانشمندان شیعه و حمایت آن؛
• تعظیم و تکریم دانشمندان شیعه؛
• شناخت متفکران و اندیشمندان شیعه و اندیشه های آنان؛
• زمینه سازی و بهره گیری از ذخائر علمی در پاسخ به نیازهای معرفتی و دینی روز؛
• گسترش اندیشه شیعه در میان اندیشمندان جهان اسلام؛
• تشکیل بانک اطلاعات جامع کتاب شناسی و نسخه شناسی؛

سیاست‌ها

• تاکید بر اصلاح و به روزسازی  شیوه های  تصحیح متون و آثار و تلاش کافی در جهت حفظ اصالت متون و منابع علوم اسلامی ؛
• اهتمام بر صحت و اتقان پژوهش های تراثی، منطبق بر جدیدترین روش های مطلوب تصحیح؛
• اهتمام بر شناخت شبهات دینی و تلاش در یافتن پاسخ های علمی در میراث علمی؛
• تلاش در جهت نوآوری و تخصصی شدن تولیدات و محصولات؛
• سعی در غنی سازی محتوایی آثار از طریق اجرای تصحیح های انتقادی و مقایسه ای و نقد متن؛
• تلاش در جهت گسترش فرهنگ تصحیح دقیق و انتقادی و منطبق بر ضوابط در حوزه علمیه؛
• اولویت دادن به نیازهای پژوهشکده ها، مراکزو گروه های پژوهشی پژوهشگاه و سایر بخش های پژوهشی دفتردر زمینه تصحیح واحیای آثار؛
• پرهیز از پژوهش های تکراری و موازی؛
• اتخاذ شیوه های مناسب جهت تسهیل دست یابی محققان به منابع و مصادر تراث؛
• اولویت دادن به پژوهش های گروهی و استفاده از تمامی ظرفیت ها و تخصص های مرتبط در اجرای طرح های پژوهشی.مركز احیای اثار اسلامی از زيرمجموعه هاي پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است که با توجه به شرح وظايف خود داراي پست ریاست مرکز، دفترپژوهش و دو گروه پژوهشی است .

ساختار مرکز

 مركز احیای اثار اسلامی از زيرمجموعه هاي پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است، با توجه به شرح وظايف خود داراي دو گروه و دفترپژوهش است 

دفتر پژوهش

دفترپژوهش وظيفه نظارت مستمر بر اجراي طرح هاي تحقيقاتي از جهت انطباق با طرح تحقيق اوليه و رعايت زمان بندي، تدوين و پيشنهاد برنامه هاي كلان و سالانه مركز، نظارت بر انعقاد و اجراي قراردادها، تهيه و تنظيم و تحليل گزارش هاي برنامه اي و بودجه اي گروه ها و نيز مديريت دبيرخانه شوراي پژوهشي در تنظيم دستور جلسه و مصوبات و پيگيري آن و نظارت بر امور نشر آثار مركز با همكاري انتشارات دفتر را به عهده دارد.

گروه تصحیح و احیاء آثار اسلامی

تصحیح، دانش و فنی است که با بکاربستن یک دسته از معلومات و روش های خاص، متون خطی را اصلاح نموده و ارائه می دهد.

گروه تصحیح بر اساس وظائف تعریف شده اهتمام برصحت و اتقان پژوهش های تراثی، منطبق بر جدیدترین روش های مطلوب تصحیح، عهده‌دار بازسازی و ارائه متون اصلی تفکر شیعی است. این گروه با نظر به آینده و نیاز محققان و دین ‌پژوهان، در پی تصحیح انتقادی (ارزیابی دقیق به گزینش آنچه سزارار است در نسخه باشد اقدام می نماید) و نشر آثار عالمان بزرگ شیعه، در قالب مجموعه ‌آثار شخصیت‌‌ها (موسوعه اعلام شیعه) و مجموعه ‌آثار موضوعی تخصصی (آثار موضوع‌ محور) و نیز تک‌نگاری‌ها (آثار محتوا‌محور) است.

وظائف:

• برنامه‌ریزی به منظور اجرای طرح‌های حفظ و احیای آثار تاریخی در حوزه دین و معارف اسلامی؛
• اجرای طرح‌ها و برنامه‌های عملیاتی مربوط به حفظ و احیای آثار؛
• اجرای قوانین و مقررات، آیین‌نامه‌ها،‌قراردادهای ملی در خصوص حفظ و احیای آثار؛
• تهیه اجرای طرح‌های راهبردی و اضطراری برای حفظ آثار و تصحیح آن؛
• تهیه و تدوین طرح‌های مستندسازی، آسیب‌شناسی،‌حفاظت و احیای آثار دینی؛
• تعامل و همکاری با پایگاه‌های احیاء و آثار و پژوهشکده‌های مختلف کاربردی در این زمینه؛
• انجام اقدامات پیرامون حفظ و احیای آثار علمی تاریخی؛
• تهیه گزارش‌های تخصصی لازم؛
• انجام سایر امور محوله مرتبط با پست سازمانی.

گروه نسخه شناسی

این گروه بر اساس وظائف تعریف شده اهتمام به نسخه شناسی و نسخه یابی دقیق نسخه‌های خطی و چاپی (اعم از سنگی و ...) اعلام شیعه را در موضوعات مختلف- با توجه به صحّت متن، قدمت، عصر مؤلف، خط مؤلف بودن و سایر شرایط که برای یک نسخه معتمد وجود دار- با مراجعه به تمام فهرست‌ها و نرم‌افزارهای کتابخانه‌های داخلی و خارجی بهترین نسخه‌ها را گزینش نموده و ارائه می دهد.

وظایف:

• مطالعه و پژوهش در مورد شیوه‌های نسخه‌شناسی؛
• کنترل نسخه‌های خطی از لحاظ اطلاعات کتابشناسی (عنوان، مؤلف، آغاز و انجام و ...)؛
• نسخه‌شناسی (نوع خط، نام کاتب، تعداد اوراق، تذهیب، تاریخ کتابت، حواشی ...)؛
• مطالعه وتحقیق در منابع مختلف حقوقی، علوم اسلامی و... سایر منابع مرتبط با اطلاع‌رسانی؛
• شناسایی نسخه‌های خطی در زمینه مختلف علوم اسلامی؛
• مشارکت در کارشناسی و تدوین برنامه‌های پژوهشی سالانه و کوتاه مدت؛
• .بررسی و ارزیابی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی؛
• بررسی پی‌گیری درخواست‌ها و نسخه‌های مورد نیاز محققان؛
• انجام سایر امور محوله مرتبط با پست سازمانی

 

طرح‌های پژوهشی

الف) پژوهش‌هایی که در مراحل پایانی است:

1- آثار فقهی موسوعه علامه کاشف الغطاء:

• مصنّفات أُصول الفقه (تنقیح المقال في مباحث الألفاظ – رسالة في الجمع بین الحکم الظاهري و الواقعي – حاشیة علی کفایة  الأُصول– حاشیة علی الفصول)
• شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط / ج1
• شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط / ج2
• شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط / ج3
• شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط / ج1
• شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط / ج2
• شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة / ج1
• شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة  / ج2
• شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة  / ج3
• حاشیة علی العروة الوثقی
• تحریر المجلّة ج1
• تحریر المجلّة ج2
• تحریر المجلّة ج3
• دائرة المعارف العلیا
• سؤال و جواب في الفتاوی الفقهیّة
• النظر الثاقب في کتاب المکاسب – تعلیقَة علی سفینة النجاة
• تعلیقة علی تبصرة المتعلّمین - تعلیقة علی اللّمعة الدمشقیّة
• وجیزة الأحکام – الوجیزة في أحکام الاجتهاد و التقلید و الطهارة
• المصنّفات الفارسیّة (زاد المقلّدین – مناسک حج – مسائل قندهاریّه – حاشیه بر مجمع الرسائل و تعلیقه برعین الحیاة)
• الفهارس

2- موسوعه شیخ بهایی:

• المدخل   
• تفسیر القرآن (1)
• تفسیر القرآن (2)
• مفتاح الفلاح- الحدیقة الهلالیة
• الأربعون حدیثاً
• زبدة  الأُصول و حواشیها
• حبل المتین (1)
• حبل المتین (2)
• الإثنا عشریّات الخمس
• مشرق الشمسین
• جامع عبّاسی
• الکشکول ج1
• الکشکول ج2
• الکشکول ج3
• دیوان العربي
• دیوان فارسی
• الرسائل ج1 (رسائل کلامی و حدیثی)
• الرسائل ج2(رسائل فقهی و اصولی)
• الرسائل ج3(رسائل ادبی و هیوی)
• الفوائد والإجازات

• الفهارس

3- منتقد المنافع في شرح المختصر النافع/ الصلاة (4 مجلد)

4- جامع السعادات( 3 مجلد)

5- رساله های ارث الزوجه (4مجلد)

6- رساله های ازدواج موقت (3مجلد) 

ب) پژوهش های در دست انجام:

1. آثار تاریخی، سیاسی... موسوعه علامه کاشف الغطاء (18مجلد)
2. موسوعه حکیم ابونصر فارابی (12مجلد)
3. موسوعه علاّمه سید محسن امین عاملی (17مجلد / به جز أعیان الشّیعة)
4. رساله‌‌‌های کلامی و فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی (3مجلد)
5. رساله‌های بداء (2مجلد)
6. رساله‌های جبر و اختیار (3مجلد)
7. رساله‌های علم الهی (3مجلد)
8. رساله‌های حجاب 

آثار در دست نشر

تازه های نشر:

موسوعه علامه کاشف الغطاء (مجموعه کلامی):

• المدخل الأوّل: الإمام کاشف الغطاء حیاته و آثاره

• المدخل الثاني: عقود حیاتي، الرحلة الحجازیّة و الحرکة الجهادية
• الدین والإسلام أو الدعوة الإسلامیّة (1)
• الدین والإسلام أو الدعوة الإسلامیّة (2)
• الدین والإسلام أو الدعوة الإسلامیّة (3)
• أصل الشیعة وأُصولها
• الفردوس الأعلی
• جنّة المأوی
• المطالعات و المراجعات، الردود و النقود (1)
• المطالعات و المراجعات، الردود و النقود (2)
• المطالعات و المراجعات، الردود و النقود (3)
• الدروس الدّینیة - الوجیز في أصول الدین
• الآیات البیّنات في قمع البدع و الضلالات و کتاب التوضیح
• الفهارس

آثار منتشر شده:

الف: نشر چاپی

• مختلف الشیعة (10 مجلد)، علامه حلی، 1387؛
• غایة المراد و حاشیة الإرشاد؛ شهید اوّل و ثانی؛ 1378؛
• عوائد الأیام، ملا احمد نراقی، 1375؛
• الأصفی في تفسیر القرآن (2مجلد)، فیض کاشانی، 1378؛
• فهرست نسخه‌های خطی مجلس (6 مجلد)، 1378؛
• فوائد القواعد، شهید ثانی، 1377؛
• التعریف بمصادر الجواهر، 1378؛
• الفوائد الملیّة، شهید ثانی، 1378؛
• المقاصد العلیّة، شهید ثانی، 1378؛
• رسائل شهید ثانی(2 مجلد)، شهید ثانی، 1380؛
• تلخیص المرام، علامه حلی، 1379؛
• الأسرار الخفیّة، علامه حلی، 1379؛
•  الأصول في علم  الأصول، ایروانی، 1380؛
• حاشیة المختصر النافع، شهید ثانی، 1380؛
• روض الجنان (2 مجلد)، شهید ثانی، 1380؛
• أربع رسائل کلامیّة، شهید اوّل و بیاضی، 1380؛
• سعد السعود، سید بن طاووس، 1380؛
• المصنّفات الأربعة، شهید ثانی، 1380؛
• حاشیة شرائع الإسلام، شهید ثانی، 1380؛
• معارج نهج البلاغة، بیهقی، 1380؛
• العروة الوثقی والرحلة، شیخ بهایی و والد، 1380؛
• فهرست نسخه‌های خطی مرکز (2مجلد)، 1381؛
• الرعایة لحال البدایة في علم الدرایة، شهید ثانی، 1381؛
• رسائل شهید اوّل، شهید اوّل، 1381؛
• البراهین القاطعة (4 مجلد)، شریعتمدار استرآبادی، 1382؛
• رؤیت هلال (5 مجلد)، جمعی از مؤلفان، 1383؛
• موسوعة الإمام السیّد عبدالحسین شرف‌ الدّین (11مجلد)، 1384؛
• الشهید الأوّل حیاته وآثاره، رضا مختاری، 1383؛
• تذکرة الأحباب، ملااحمد نراقی، 1383؛
• أنیس التجّار، ملامهدی نراقی، 1383؛
• تحفه رضویه، ملامهدی نراقی، 1383؛
• سیف الأُمّة و برهان الملّة، ملا احمد نراقی؛ 1384؛
• رساله‌های تفسیر سوره حمد (2 مجلد)، جمعی از مؤلفان، 1384؛
• منتقد المنافع (6 مجلد)، ملا حبیب ‌الله کاشانی، 1388؛
• حاشیة إرشاد الأذهان، شهید ثانی، 1385؛
• مقالة في تحقیق إقامة الحدود؛ سید محمد باقر شفتی، 1386؛
• موسوعة العلامة البلاغی (9 مجلد)، علامه شیخ محمد جواد بلاغی، 1386؛
• رجال الأشعریین، دکتر جعفر مهاجر، 1387؛
• شناخت‌ نامه شیخ بهایی (انگلیسی)، مرکز احیا، ‌1387؛
• شناخت ‌نامه شیخ بهایی (عربی)، مرکز احیا، 1387؛
• شناخت ‌نامه شیخ بهایی (فارسی)، مرکز احیا، 1387؛
• أنیس المجتهدین (2 مجلد)، ملامهدی نراقی، 1388؛
• موسوعة الشهید الأوّل، شهید اول، 1388؛
• أعلام الشیعة (3 مجلد)، جعفر مهاجر، 1389؛
• اخلاق منصوری، غیاث‌الدین منصوردشتکی،1390؛
• آیینه حقایق‌نما، نورالدین اخباری، 1390؛
• الدّر المنثور من المأثور و غیر المأثور(2مجلد)، شیخ‌علی عاملی، 1390؛
• أساس الأحکام، ملا احمد نراقی، 1390؛
• موسوعة الشهید ثانی (30مجلد)، شهید ثانی، 1393؛
• أنوارالفقاهة (10 مجلد)، شیخ حسن کاشف الغطاء، 1393؛
• منهج السّالکین، آقا حسین خوانساری، 1394؛
• الصحابة الکرام (3 مجلد)، احمدیان نجف‌آبادی، 1394؛
• مناط الأحکام، ملا نظرعلی طالقانی، 1394؛
• تهذیب الأخلاق، ابن مسکویه، 1394. 

ب: نشر دیجیتالی:

• منهج السالکین و وسیلة نجاة الهالکین؛
• آیینه حقایق نما؛
• اخلاق منصوری؛
• رویت هلال (ج 1، 3، 4، 5)؛
• الصحابة الکرام (ج1-3)؛
• الدّر المنثور من المأثور و غیر المأثور (1-3)؛
• موسوعة الشهید الأوّل (0-19)؛
• أساس الأحکام
• أنوار الفقاهة (0- 10)
• تحفه رضویه
• سیف الأُمَّة و برهان الملّة
• رجال الأشعریین
• مقالات مؤتمر الإمام السیّد عبدالحسین شرف الدین
• العروة الوثقی في تفسیر سورة الحمد
• مناط الأحکام
• تهذیب الأخلاق
• الأصول في علم  الأصول
• البراهین القاطعة في شرح تجرید العقائد الساطعة (ج1-4)
• المصنّفات الأربعة
• موسوعة العلاّمة البلاغی (ج0 – 8)
• موسوعة الإمام السّید عبدالحسین شرف الدین (ج0 – 10)
• موسوعة الشّهید الثانی (ج1 – 29)
• أنیس المجتهدین (فی علم  الأُصول) (ج1 و 2)
• تلخیص المرام في معرفة الأحکام
• أنیس التجّار
• مفتاح الأحکام
• معارج نهج البلاغة

افتخارات (کتاب سال و فصل جمهوری اسلامی ایران و سال حوزه)

تا کنون 24 عنوان از آثار مر کز حائز رتبه برگزیده و شایسته تقدیر شده است.

• موسوعة الشّهید الأوّل، کتاب فصل جمهوری اسلامی و کتاب سال حوزه 1389،  نخستین جشنواره شهاب؛
• غایة المراد و حاشیة الإرشاد؛ شهید اوّل و ثانی؛ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران؛ 1373
• معارج نهج البلاغة؛ علی‌ بن ‌زید بیهقی؛ کتاب سال ولایت، تشویقی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران 1381.
• مختلف الشیعة، علامه حلّی، تشویقی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، 1378؛
• رسائل الشهید الثانی؛ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران 1381؛
• موسوعة الإمام شرف‌الدین، بخش بین الملل کتاب سال جمهوری اسلامی/ کتاب سال حوزه 1385؛
• أنیس المجتهدین، علامه نراقی، کتاب سال جمهوری اسلامی، کتاب سال حوزه، نخستین جشنواره شهاب، 1389؛
• موسوعة الشّهید الثاني، سی و دومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی،  شانزدهین همایش کتاب سال حوزه، زمستان 1393؛
• أنوارالفقاهة، شیخ حسن کاشف الغطاء، سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی، هفدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه 1394؛
• الصحابة الکرام (3مجلد)؛ اثر شیخ محمد علی احمدیان؛ برگزیده سی و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی/ 1395، هیجدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه به عنوان شایسته تقدیر.
• الدرّ المنثور من المأثور و غیرالمأثور؛ حفید شهید ثانی، بیستمین دوره کتاب فصل جمهوری اسلامی 1390، کتاب سال حوزه، 1391؛
• رؤیت هلال؛ جمعی از محققان؛ کتاب فصل جمهوری اسلامی 1385، کتاب سال حوزه 1385؛
• مناط الأحکام؛ شیخ ملا نظر علی طالقانی؛ شایسته تحسین در هیجدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه، 1395.
• سعد السعود، سید بن طاووس، 1381، جشنواره حامیان نسخ خطّی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1381؛
• الأسرار الخفية، علامه حلي، 1380، حاميان نسخ خطي، كتابخانه مجلس شوراي اسلامي و كتاب سال حوزه؛
• فوائد القوائد، شهيد ثاني، 1378، كتاب سال حوزه؛
• الفوائد الملیّة، شهید ثانی، کتاب سال حوزه، 1388؛
• المقاصد العلیّة، شهید ثانی، کتاب سال حوزه، 1378؛
• الرعاية و البداية، شهید ثانی، کتاب سال حوزه، 1382؛
• فهرست نسخه‌هاي خطي مركز، حاميان نسخ خطي، كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، 1382؛
• الشهيد الاول حياته و آثاره، رضا مختاری، کتاب سال حوزه، 1385؛
• أساس الأحکام، ملاّ احمد نراقی، رتبه تحسین شده پانزدهمین همایش کتاب سال حوزه، 1392؛ 

همایش‌ها (همایش‌های بین المللی، جشنواره‌ها، رونمایی، نشست،...)

همایش‌های بین المللی و جشنواره‌ها

کنگره بین المللی بزرگداشت علامه سید عبد الحسین شرف الدین (ره) در سال 1384 در دو بخش در قم و سپس در لبنان برگزار گردید.

کنگره بین المللی بزرگداشت علامه محمد جواد بلاغی (ره) در سال 1386 در قم برگزار گردید.

کنگره بین المللی بزرگداشت «شهیدین»، بزرگداشت شهید اوّل و شهید ثانی در سال 1388 در قم برگزار گردید.

رونمایی‌ها

مراسم رونمایی از کتاب «موسوعة الشّهید الثاني»،14 اسفند سال 1393، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

مراسم رونمایی از کتاب «أنوار الفقاهة» شیخ حسن کاشف الغطاء، 14 آبان سال 1394، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

مراسم رونمایی از کتاب «الصحابة الکرام» در تاریخ 17 دی ماه سال 1394 در محل سالن همایش‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

کتابخانه

تعداد کتابخانه‌ها : 1 کتابخانه (تالار علاّمه کاشف الغطاء)

تعداد عناوین کتاب‌ها 2434 که در واقع 6593 مجلد است.