فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران

فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
Академия наук Исламской Республики Иран
Academy of Sciences of Iran
ریاست: رضا داوری اردکانی
کشور: ایران
شهر: تهران
وابستگی سازمانی:نهاد ریاست جمهوری
نوع فعالیت:پژوهشی
سایت: http://www.ias.ac.ir/
ایمیل: info@ias.ac.ir
آدرس: تهران، بزرگراه شهيد حقاني، خروجي فرهنگستان‌هاي جمهوري اسلامي ايران و كتابخانه ملي

تاریخچه

در یکصد و سي‌ و پنجمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ 15 دی ماه 1366، به استناد بند چهار قانون اهداف و وظایف آن شورا، تأسیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید. در ابتدا 15 نفر از ممتازترین دانشمندان رشته های مختلف کشور به عنوان عضو پیوسته فرهنگستان علوم انتخاب شدند. فرهنگستان فعالیت خود را در سال 1369 رسماً آغاز کرد. آقای دکتر علی شریعتمداری اولین رئیس فرهنگستان بود که تا سال 1377 ریاست فرهنگستان را به عهده داشت. پس از پایان مدیریت آقای دکتر شریعتمداری در سال 1377، مجمع عمومی فرهنگستان آقای دکتر رضا داوری اردکانی را به عنوان رئیس فرهنگستان انتخاب و به رئیس جمهوری پیشنهاد کرد و رئیس جمهور ایشان را به سمت رئیس فرهنگستان علوم منصوب نمود. فرهنگستان مؤسسه‌اي است با شخصيت حقوقي مستقل كه به نهاد رياست جمهوري وابسته است.

اهداف و وظایف

•  کمک به توسعه علوم و فنون در کشور
• تقويت روح پژوهش
• ارتقای سطح علمی و فرهنگي كشور 
• دستيابی به آخرين يافته ها و نوآوري ها در عرصه دانش از طريق فعاليت های جمعی و جذب و حمايت و تشويق دانشمندان و پژوهشگران برجسته
• كوشش در جهت گسترش مرزهای دانش و تلاش مستمر برای ارتقای سطح دانش و پژوهش در كشور
• بررسی و تحليل وضعيت علمی، فنی، آموزشی و پژوهشی كشور و ارائه پيشنهاد در زمينه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذيربط
• اظهارنظر در مسائل و مباحث اساسی علم و پژوهش و فناوری كه از سوی دولت و مراكز علمی و تحقيقاتی به فرهنگستان ارجاع مي شود
• مطالعه تجربيات كشورها در كسب و توسعه علوم و تكنولوژی. همچنين بررسی آخرين يافته های علمی و نحوه استفاده از آنها با توجه به زمينه ها و امكانات موجود در كشور
• تشويق و ترغيب دانشمندان و پژوهشگران به خلق آثار علمی و فرهنگی از طريق حمايت مادی و معنوی ايشان.
• ايجاد تسهيلات لازم در جهت مبادله اطلاعات و نتايج تحقيقات و تبادل نظر بين دانشمندان و پژوهشگران. 
• مبادله متخصصان و پژوهشگران با فرهنگستان های علوم ساير كشورها بويژه كشورهای اسلامی و جهان سوم با واگذاری بورس و استفاده از مسافرت های علمي و فرصت های مطالعاتی از طريق مراجع ذيربط
• بررسی و پيشنهاد ضوابط در خصوص ارتقای سطح علمی سمينارها و كنگره ها و كنفرانس های علمی در سطح ملی و بين المللی و ارزيابی اين گونه مجامع
• برگزاری سمينارها، كنفرانس ها، كنگره ها و سمپوزيوم ها در زمينه جديدترين يافته های علمي، فنی و فرهنگي
• اشاعه اطلاعات و دانسته های علمی از طريق انتشار مجلات و كتب علمي و پژوهشی بالاخص نتايج تحقيقات و يافته های جديد علمی و فرهنگی در سطح كشور و جهان
• اعطای پاداش، جايزه و نشان علمی به دانشمندان و پژوهشگران و مؤسساتی كه خدمات علمی و يا فرهنگی برجسته ای انجام داده اند از طريق مراجع قانونی
• پيشنهاد تخصيص اعتبارات و امكانات تحقيقاتی برای فعاليت های دانشمندان برجسته
• بررسي و تصويب عضويت فرهنگستان در مجامع و سازمان های بين المللی كه وظايف و اهداف متناسب با وظايف و اهداف فرهنگستان دارند، در چهارچوب قوانين و مقررات كشور

گروه‌های علمی

فرهنگستان شش گروه علمی به شرح ذیل دارد:

- گروه علوم اسلامی

- گروه علوم انسانی

- گروه علوم پایه

- گروه علوم دامپزشکی

- گروه علوم کشاورزی

- گروه علوم مهندسی

هر گروه علمی، متشکل از یک شورای گروه و تعدادی شاخه است. رئیس گروه علمي با حکم رئيس فرهنگستان منصوب مي شود. شورای گروه متشکل از اعضای پیوسته گروه است. وظیفه شورای گروه، تنظیم و ارائه برنامه های علمی گروه است. ریاست شورای گروه بر عهده رئیس گروه علمی است.

شورای شاخه متشکل از اعضای پیوسته و وابسته و همکاران مدعو آن شاخه است. رؤسای شاخه ها به پیشنهاد رئیس گروه و با حکم رئیس فرهنگستان منصوب می شوند. ریاست شورای شاخه با رئیس شاخه است.

گروه های علمی همچنین جلسات شورای همگانی گروه با حضور کلیه اعضای پیوسته و وابسته و همکاران مدعو گروه برگزار می کنند. ریاست شورای همگانی گروه با رئیس گروه است.

اعضای فرهنگستان

فرهنگستان متشکل از اعضای «پیوسته»، «وابسته» و «افتخاری» است. افراد پیشنهادی برای عضویت در فرهنگستان با معرفی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا خود فرهنگستان و بر اساس ضوابط و معیارهای علمی مصوب انتخاب می شوند.

نامزد عضويت در فرهنگستان با پیشنهاد رئیس فرهنگستان یا حداقل پنج تن از اعضای مجمع و تصویب مجمع عمومی با حکم رئیس فرهنگستان به عضویت فرهنگستان پذیرفته می شود. عضویت اعضای پیوسته و افتخاری مادام العمر است. عضویت اعضای وابسته برای مدت چهار سال است و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.

روند انتخاب اعضاء از سوی فرهنگستان بدین شرح است: بررسی و تأیید درخواست عضویت در شورای شاخه، شورای گروه و شورای علمی و تصویب نهایی عضویت در مجمع عمومی.

سقف تعداد اعضای پیوسته پنجاه نفر و اعضای وابسته يكصد و پنجاه نفر است. در حال حاضر، فرهنگستان 48 عضو پیوسته، 4 عضو افتخاری و 105 عضو وابسته دارد. 10 عضو پیوسته و 2 عضو افتخاری فرهنگستان علوم نیز دار فانی را وداع گفته اند.

شرایط عضویت در فرهنگستان

- احراز مرتبه رسمی استادی در یکی از دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور (یا همتراز در زمینه علوم و معارف اسلامی)

- صاحبنظر بودن در رشته تخصصی خود

- داشتن حسن شهرت علمی و عمومی

- داشتن آثار، تحقیقات و مقالات معتبر علمی متعدد

- داشتن خدمات ارزشمند در سازندگی و ارتقای سطح علمی کشور

- داشتن انگیزه و نشاط علمی

- پروردن دانشجویان و یا پژوهشگران شایسته

- داشتن روح ابتکار و عمق بصیرت در سیاستگذاری علم

همکاران مدعو

شاخه ها و گروه های فرهنگستان برای بهره گیری بیشتر از دانش و تجربه استادان و صاحبنظران دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی سراسر کشور، افرادی را نیز به عنوان همکار مدعو گروه و شاخه برمی گزینند. همکاران مدعو بنا به پیشنهاد گروه علمی مربوط و تصویب شورای علمی فرهنگستان با حکم رئیس فرهنگستان برای مدت دو سال پذیرفته می شوند. انتخاب مجدد آنان بلامانع است. در حال حاضر فرهنگستان 113 همكار مدعو دارد.