پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
research center for culture, art and communication
ریاست: محمد سلگی
کشور: ایران
شهر: تهران
وابستگی سازمانی:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سایت: https://www.ricac.ac.ir/
تلفن: ۸۸۹۰۲۲۱۳
آدرس: پایین‌تر از میدان ولیعصر، ابتدای خیابان دمشق، شماره۹

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، مؤسسه‏‌ای پژوهشی است که هدف از تأسیس آن پاسخگویی به نیازهای پژوهشی حوزه فرهنگ با تأکید بر نیازهای پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. 

پژوهشگاه به منظور شناسایی ظرفیت‏ها و ارائه راهبردها و راهکارهای مناسب برای حل مشکلات و رشد قابلیت‏ها در مسیر تعالی فرهنگی کشور در چارچوب اسناد و برنامه‏‌های کلان کشور، همکاری با دیگر نهادها و سازمان‏ها را سرلوحة فعالیت خود قرار داده است. در این مسیر، علاوه بر مطالعات بنیادی، به پژوهش‏‌های کاربردی حوزه فرهنگ و مسائل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‏‌پردازد. پژوهشگاه در جهت تحقق اهداف و اجرای وظایف خود، ضمن بهره‌گیری از دانش و خلاقیت پژوهشگران توانمند و کارکنان متعهد داخل پژوهشگاه، ارتباط پژوهشی سازنده با پژوهشگران، مؤسسات و جوامع علمی و پژوهشی داخل و خارج کشور برقرار می‏‌کند.

پژوهشگاه متعهد به اجرای دقیق و علمی پژوهش‌‏ها بر اساس معیارها و روش‌‏های پژوهشی نوین و کارآمد با بهره‏‌گیری از پژوهشگران با تجربه و صاحب‌ صلاحیت با رعایت اخلاق پژوهشی منطبق بر ارزش‏های اسلامی مندرج در اسناد بالادستی است. پژوهشگاه تلاش می‏‌کند با استفاده از قابلیت‏‌های فناور‌ی‏‌های اطلاعات و ارتباطات ضمن حفظ روزآمدی، دستاوردهای پژوهشی خود را در قالب‌های گوناگون با حفظ مصالح ‏بخشی و ملی در اختیار همگان قرار دهد. 

نحوه اداره پژوهشگاه

پژوهشگاه به‌صورت هیأت امنایی اداره می شود که اعضای آن عبارتند از:

• وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان رئيس هيأت امنا
• وزير علوم، تحقيقات و فناوری يا نماينده وی
• رئيس  سازمان مديريت و برنامه‌ريزی يا نماينده وی
• سه تا پنج تن از شخصيت‌های علمی- فرهنگی مؤثر در توسعه و پيشرفت پژوهشگاه
• رئيس پژوهشگاه (به عنوان دبير هيأت امنا‌)

رئيس پژوهشگاه با حكم وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي منصوب میشود. در حال حاضر رياست پژوهشگاه با  دکتر محمد سلگی است.

رؤسای پیشین پژوهشگاه به ترتیب افراد ذیل بوده اند:

• دکتر مسعود کوثری
• دکتر سعید معیدفر
• دکتر محمد سمیعی
• محمدتقی شریفی قادری
• دکتر محمدهادی همایون
• دکتر محمدرضا مرندی
• دکتر یحیی طالبیان
• دکتر محمدرضا جوادی یگانه

اهداف بلندمدت

1. مشارکت علمی و پژوهشی در تحقق چشم‏‌انداز فرهنگی کشور در افق 1404
2. مشارکت علمی در سیاستگذاری و برنامه‌‏ریزی‏‌های بلندمدت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
3. کمک به ارتقای سطح فرهنگ از طریق انجام پژوهش‏‌های علمی، بنیادی و کاربردی
4. پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در زمینه مسائل فرهنگی، هنری و ارتباطات
5. پاسخگویی به نیازهای پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
6. رصد، مسئله‌‏یابی، روندشناسی و آینده‏‌پژوهی حوزه کلان فرهنگ از طریق انجام طرح‌‏های ملی
7. همکاری علمی پژوهشی با مجامع علمی، ملی و بین‏‌المللی
8. تربیت نیروی انسانی پژوهشی از طریق روش‌‏هایی چون دایر کردن دوره‏‌های دکتری پژوهش‌‏محور در حوزه فرهنگ

مدیریت امور پژوهشی

مديريت امور پژوهشی يکی از سه زيرمجموعه معاونت پژوهشی  است. اهم وظايف اين مديريت عبارت‏ند از:

• فراهم آوردن زمينه تصويب، اجرا و تسويه حساب طرح‌های پژوهشی، ترجمه‌ها و پايان‌نامه‌ها و ...
• نظارت بر فرآيند اجرای طرح‌های پژوهشی و ترجمه‌ها و ...
• ارتباط مؤثر با مجريان و ناظران طرح‌های پژوهشی و ...
• تهيه گزارش پيشرفت مرحله‌ای طرح‌های پژوهشی و ...
• تهيه گزارش‌های موضوعی و عملکردی پژوهشگاه و ارائه آن به مبادی ذيربط
• انجام فعالیت های مربوط به دبيرخانه شورای پژوهشی پژوهشگاه: شامل بررسی و تنظيم دستور جلسات شورا، برگزاری جلسات شورا و تنظيم صورتجلسات، تهيه گزارش و ملاحظات خاص دستور جلسات و ابلاغ و پيگيری مصوبات شورا به پژوهشکده های و واحدهای دیگر.
• تنظيم نهايی برنامه‌های مصوب پژوهشکده‌ها و ارائه آن در سايت پژوهشگاه
• ارتباط مؤثر و مداوم با سايت دفتر بررسی و ارزيابی پژوهشی وزارت علوم، شورای عالی علوم تحقيقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری رياست جمهوری و ارائه گزارش‌های عملکردی پژوهشگاه در قالب‏ های مورد نظر آن سامانه‌ها
• تهيه پيش‏نويس آيين‌نامه‌ها  حوزه پژوهش

پژوهشكده‌ها

پژوهشگاه در حال حاضر دارای سه پژوهشكده است:

پژوهشكده دین و فرهنگ

فعالیت این پژوهشکده در سال ۱۳۹۰ با عنوان «پژوهشکده مطالعات راهبردی فرهنگ» در قالب سه گروه مطالعات اجتماعی، سیاستگذاری فرهنگی و فلسفه میان‌فرهنگی با هدف انجام پژوهش‌های فرهنگی و میان‌فرهنگی آغاز شد. در سال ۱۳۹۳ پژوهشکده به «پژوهشکده فرهنگ» تغییر نام داد که فعالیت‌های این پژوهشکده عمدتاً ناظر به مطالعات ميان‌رشته‌ای فرهنگ، فرهنگ و منش ایرانی، فرهنگ در حوزه تمدنی ایران، حقوق فرهنگ، اقتصاد فرهنگ، زبان و ادبيات فارسی و نیز قرآن و عترت، مسجد، نماز و وقف، فرهنگ رضوی، فرهنگ ایثار و شهادت، امر به معروف و نهی از منکر، حج و زیارت بود. پس از آن در سال ۱۳۹۵ پژوهشکده با نام پژوهشکده «دین و فرهنگ» تغییر نام داد که علاوه بر حوزه فرهنگ، اولویت‌های حوزه دینی فرهنگ را نیز شامل می‌شد. اکنون مهم­ترین فعالیت‌های این پژوهشکده در  حوزه‌های اقتصاد هنر، سیاستگذاری فرهنگی در حوزه خانواده و سیاستگذاری فرهنگی عمومی است.

بخش‌های پژوهشکده: اخلاق و منش ایرانیان، کتاب و کتاب خوانی، حقوقِ فرهنگ، حوزه تمدن ایران، مطالعات فرهنگی جهان اسلام

پژوهشكده هنر 

پژوهشكده هنر به عنوان یکی از پژوهشکده‌های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، در تاریخ ۱۳۷۸/۳/۲۶  به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده بود، در سال ۱۳۸۰ جهت تحقق بخشی از وظايف پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نيز پاسخگويی به نيازهای پژوهشی كشور در حوزه‏ مطالعات هنر و ارتباطات شکل گرفت. نخست گروه «موسيقی» شکل گرفت و به تدریج  فعاليت آن از سال ۱۳۸۲ نظام یافت. در سال ۱۳۸۳، تشکیل گروه‌های سینما، موسيقی، هنرهای تجسمی و هنرهای نمايشی، با هدف شناخت ابعاد و آثار فرهنگی این هنرها، دوره جدیدی از فعالیت پژوهشکده را موجب شدند. در سال ۱۳۸۵، نام پژوهشکده هنر تغییر یافت و با نام «پژوهشکده مطالعات هنر و رسانه» با چهار گروه، فعالیت خود را پی گرفت. در سال ۱۳۸۹، با توجه به طراحی ساختار جدید پژوهشگاه، پژوهشکده هنر و رسانه با سه گروه مطالعات هنر و ادبیات، سینما و تلويزیون و مطالعات ارتباطی و  رسانه‌های جدید به فعالیت خود ادامه داد و تلاش داشت با انجام و یا حمایت از پژوهش‌­های علمی در زمينه‌­های هنر و ارتباطات، ضمن تولید ادبیات مناسب در این زمینه، بینش مناسبی در خصوص مسایل مربوط به حوزه هنر و ادبیات ایجاد کند.

اين پژوهشكده در سال ۱۳۹۳ از حوزه رسانه منفک گردید و مجددا «پژوهشکده هنر» نامگذاری شد و حوزه فعاليت‌های پژوهشی آن ناظر به پژوهش در حوزه هنر اعم از هنرهای نمايشی، تجسمی، موسيقی، سينما و مد و لباس گردید.

پژوهشكده ارتباطات 

در سال ۱۳۷۸ شورای گسترش آموزش عالی، مجوز تأسیس موسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات را صادر کرد. در تاریخ ۱۳۸۱/۶/۲۶ شرح وظایف و تشکیلات این موسسه پژوهشی به تأیید هیأت امنا رسید و بدین ترتیب پژوهشکده ارتباطات در سال ۱۳۸۱ به منظور پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در حوزه ارتباطات شکل گرفت. در آن دوره، پژوهشکده ارتباطات برای انجام وظایف پژوهشی خود، سه گروه پژوهشی «شبکه‌ها و فناوری ارتباطی»، «توسعه ارتباط جمعی» و «رسانه‌های جمعی» را تشکیل داد. در سال ۱۳۸۳ این گروه‌ها تغییر نام یافتند و گروه‌های دیگری نیز به آن اضافه شدند. این گروه‌ها عبارتند از: «مطبوعات و خبرگزاری‌ها»، «رسانه‌های دیداری و شنیداری»، «روابط عمومی»، «تبلیغات»، «محصولات فرهنگی غیر مجاز»، «رسانه کتاب»، «فناوری اطلاعات با رویکرد اجتماعی»، «اخلاق فناوری اطلاعات» و «زبان فارسی و فناوری اطلاعات».

در سال ۱۳۸۵ نام پژوهشکده ارتباطات تغییر یافت و با نام «پژوهشکده ارتباطات فرهنگی بین‌الملل» فعالیت خود را ادامه داد. گروه‌های  پژوهشی آن دوره عبارت بودند از: «مطالعات سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی بین‌الملل»، «مطالعات فرهنگی جهان اسلام» و «مطالعات روابط فرهنگی بین‌الملل».

در سال ۱۳۹۳ این پژوهشکده به «پژوهشکده ارتباطات» تغییر نام یافت و حوزه فعالیت‌های پژوهشی آن متمرکز بر رسانه‎های دیجیتال، فضای مجازی و ارتباطات میان فرهنگی گردید. در آن سال، گروه‌های پژوهشی به صورت میز تعریف شدند که این میزها عبارت بودند از: «رسانه‌های دیجیتال»، «مطبوعات و خبرگزاری‌ها»، «روابط عمومی و تبلیغات»، و «ارتباطات میان فرهنگی».

در سال ۱۳۹۶ مجدداً گروه‌های پژوهشی دایر گردید و با نام‏های گروه «رسانه‌های نوین»، «فضای مجازی» و «ارتباطات میان فرهنگی» به فعالیت خود ادامه داد.

حوزه فعاليت‌های پژوهشی اين پژوهشكده عمدتاً متمرکز بر مسائل و موضوعات حوزه رسانه به ویژه، رسانه‌های دیجیتال و فضای مجازی، رسانه ‏های نوین و ارتباطات میان‌فرهنگی است. پژوهشکده، فعالیت‌های پژوهشی خود را در قالب‌هایی چون طرح پژوهشی، نشست تخصصی، ترجمه و تالیف کتاب، برگزاری همایش و حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی عرضه می‏ کند.

با این فعالیت‌ها، پژوهشکده می‌کوشد تا با شناسایی صاحب‏نظران و مراکز فعال در زمینه تخصصی این پژوهشکده و آشنایی با آثار و ادبیات موجود در این زمینه، ضمن بهره‌برداری از دیدگاه‌ها و نظرهای موجود، به تولید آثار علمی و ادبیات لازم بپردازد.

 در هر پژوهشكده، ميزهای تخصصی با هدف پاسخگويی به نيازهای پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور اعضای هيأت علمی و كارشناسان برجسته پژوهشگاه تعريف و تشكيل شده است. هر پژوهشكده علاوه بر تعريف، اجرا و نظارت بر طرح‌های پژوهشی و برگزاری نشست‌ها و همايش‌های علمی و تخصصی نسبت به تهيه گزارش‌های فرهنگی نيز اقدام می كند.